HỌC ĐẠO LÀ NHƯ THẾ !
Ngày xưa, sau khi Đức Phật chứng Đạo, tại sao Ngài không mở trường Thiền
để có thể dạy hàng ngàn, hàng vạn người cùng một lúc? Ngược lại, Ngài chỉ vân
du từ nơi này sang nơi khác, tùy căn cơ khai thị cho những người hữu duyên Ngài
gặp trên đường? Đơn giản vì trình độ, hoàn cảnh và cơ địa mỗi người một khác,
nên đức Phật ngay nơi mỗi người khai thị pháp mà người đó đang trải nghiệm, và
vì vậy chỉ người đó mới thật sự biết đức Phật đang chỉ dạy điều gì, người khác
có nghe hay đọc lại kinh điển tường thuật thì cũng chỉ để tham khảo hay suy luận
mà thôi.
Cách dạy của Đức Phật cũng rất đơn giản, Ngài chỉ hướng dẫn mỗi người
biết trở về khám phá sự thật - thực tại thân-thọ-tâm-pháp ngay nơi chính mình,
không thể tìm kiếm ở đâu hay bất cứ ai khác. Ngài chỉ dạy đơn giản như thế, còn
lại là việc của mỗi người tự mình khám phá, tự mình thấy ra sự thật chứ không
có ai khác làm thay được cả. Học Đạo không thể là:"Thầy ơi, Thầy đã giác
ngộ rồi, cho con giác ngộ với" được.
Ngày nay, Cam áp dụng Kinh Điển tu luyện được điều gì liền làm thiền
sư Cam, và mở trường thiền để dạy Bưởi, Mít, Ổi, Xoài, …tất các loại hành theo
kinh nghiệm mà mình đã đạt được! Thiền sinh Chanh, Quýt, Mận, Đào gì mỗi ngày
cũng đều phải thực hành đúng theo phương pháp duy nhất của Cam đặt ra với mong
cầu đạt được kinh nghiệm của Cam. Học và hành Đạo kiểu này hoàn toàn đi ngược lại
với hướng khai thị của Đức Phật là trở về “nương tựa chính mình, không nương tựa
ai khác” (Attā hi attano nātho, ko hi nātho paro siyā)!
Phật dạy trở về với thực tại thân thọ tâm pháp đang là, vì vậy, những
gì đang xảy ra nơi thân-tâm mỗi người mới là cuốn kinh hiện thực đáng đọc nhất,
là sự thật mà mỗi người cần tự khám phá chứ không phải tìm kiếm sự thật nơi thầy
mình, ở trong chùa, trong các trường thiền hay trong kinh điển nào cả. Nhiều Phật
tử đã bỏ rất nhiều thời gian để nghiên cứu Vi Diệu Pháp, rồi Duy Thức Học, rồi
luận Tánh Không v.v... Cuối cùng kiến thức ngày càng nhiều mà trí tuệ ngày càng
bị sở tri che lấp, học tập nhiều năm rồi cũng chả thấy Sự Thật đâu cả.
Nói về kiến thức Phật học thì thời mạt pháp này Tăng Ni, thậm chí Phật
tử, còn giỏi hơn các vị Thánh thời đức Phật rất nhiều. Hầu hết các bậc Thánh chỉ
nghe được một pháp thoại hay thậm chí một câu kệ Phật nói thôi đã chứng ngộ rồi,
còn ngày nay có rất nhiều học giả, nhiều tiến sĩ Phật học, nhiều vị thuộc lòng
Tam Tạng, thông suốt cả Chú Giải lẫn các bộ Luận v.v… nhưng không biết có ngộ
được gì không!? Trong khi năm vị Kiều-trần-như (Kondañña) chỉ nghe pháp thoại
Chuyển Pháp Luân là đã giác ngộ, rồi nghe lời đức Phật họ đi đó đây du hoá, ít
khi nghe thêm pháp thoại nào nữa. Ngày nay nhiều Tăng Ni Phật tử nghe, đọc,
nghiền ngẫm, thậm chí thuộc làu làu không biết bao nhiêu bài kinh, mà giác ngộ
thì chả biết về đâu.
Học Đạo vẫn là tự khám phá sự thật nơi chính mình, ngay cả khi được đức
Phật trực tiếp khai thị thì sự thật cần khám phá vẫn là ở nơi chính mình, chứ
không phải nơi Phật, nơi lời Phật dạy hoặc nơi Tăng đoàn được cho là mẫu mực.
Trong thiền tông có câu "phùng Phật sát Phật" với ý nương tựa chính
mình, không nương tựa ai khác. Phật dạy: “Ai thấy Sự Thật là thấy Như Lai” còn
người mỗi ngày nắm chéo y Như Lai, đi theo Như Lai từng bước chân cũng không
bao giờ thấy được Như Lai, huống chi rập khuôn các phương pháp do các thiền sư
chế định theo kinh nghiệm cục bộ của mình! Người giác ngộ chỉ có thể khai thị,
động viên, khuyến khích để người khác trở về tự giác chính mình chứ không thể
giác ngộ thay cho họ được. Đức Phật dạy “Tự tâm thuần tịnh là nơi nương tựa hi
hữu”. Tất cả sự thật đã đầy đủ ngay nơi mỗi người. Mọi chân lý đều có sẵn, Sinh
Tử hay Niết-bàn cũng đều ở ngay đây, trong từng giây phút nơi chính thân-tâm
này chứ không ở bất cứ nơi nào khác. Có người thắc mắc rằng làm sao có thể
nương tựa chính mình khi mình vẫn còn đang hoang mang, chới với?
Nhưng tại sao mình lại hoang mang, chới với như thế? Chính là vì khi gặp
khó khăn mình liền có thói quen hướng ra ngoài tìm chỗ nương tựa, bám víu. Cuộc
sống vốn vô thường, chỗ bám víu cũng chỉ là tạm bợ, nhất thời, nên khó tránh khỏi
hoang mang, chới với!. Đang chới với mà loay hoay hướng ra ngoài tìm chỗ bám
víu lại càng chới với thêm. Vì vậy, nếu không trở về nương tựa chính mình thì vẫn
mãi còn chới với bất an. Quy y Tam Bảo Phật - Pháp - Tăng nghĩa là gì? Một cách
rốt ráo, quy y Phật là trở về nương tựa tính sáng suốt, tỉnh giác sẵn có nơi mỗi
người. Quy y Pháp là trở về trọn vẹn với thực tính thân-thọ-tâm-pháp đang là,
và quy y Tăng là trở về với sự thanh tịnh trong lành của thân khẩu ý, với tâm
nhẫn nại, từ bi, bao dung, hỷ xả với mọi sự mọi vật. Vì vậy, cuộc đời là trường
thiền vĩ đại nhất, trong đó trải nghiệm của mỗi người là đối tượng thiền trung
thực nhất của người ấy, và mỗi tình huống, mỗi sự kiện xảy ra là bài học chính
xác nhất thích ứng với căn cơ trình độ giúp họ nhận ra chính mình, là tấm gương
phản ánh chính mình qua nghiệp duyên và nhân quả. Chính đó là những bậc thầy
ngày đêm không mệt mỏi, tình nguyện chỉ dạy cho mỗi người sống thiền một cách cụ
thể và chính xác hơn hướng dẫn của bất cứ thiền sư nào.
Trong cuộc đời mỗi người, ai cũng gặp phải những khó khăn về đời sống
gia đình, bạn bè, tình yêu, hôn nhân hoặc về công ăn việc làm, danh vọng địa vị,
giáo dục con cái, sức khỏe, bệnh tật, v.v... Ai cũng phải đối diện với những
bài toán khó trong cuộc đời. Người đời thì thường vừa mong thành đạt vừa muốn
làm sao được sống bình an, vừa cầu ít gian nan lại vừa cao danh vọng! Người tu
hành thì vừa mong đạt sở tri sở đắc lại vừa muốn làm sao thường an vui giải
thoát, vừa muốn làm sao mau chứng ngộ Niêt-bàn vừa nỗ lực tích luỹ phước báu
nhân thiên, v.v… Những bài toán "làm thế nào để...?" như thế càng nhiều
thì càng loay hoay trăn trở với hết giải pháp này đến phương pháp nọ, tìm nơi
nương tựa, ô dù vào tha lực… để rồi gánh lấy hậu quả khó lường, làm sao trở về
an lạc nơi chính mình được!Những gì đang xảy ra hiện nay trên thế giới đều là kết
quả của ý muốn được tốt hơn, dễ dàng hơn, tiện nghi hơn của biết bao thế hệ,
nhưng kết quả của những nỗ lực ấy lại không mấy khả quan. Cuộc sống vật chất
ngày càng phong phú hơn, nhưng tại sao cuộc sống tinh thần lại ngày một tàn lụi?
Tại sao công nghệ ngày càng phát triển thì môi trường ngày càng bị nhiễm độc?
Cuộc sống của con người ngày càng thịnh vượng hơn, nhưng tại sao họ ngày càng bất
an xáo trộn hơn?... Xem ra không mấy ai tìm được giải đáp chính xác, tối hậu
cho các bài toán của đời mình. Qua biết bao thế hệ, chúng ta cứ loay hoay giải
quyết được cái này thì lại hỏng cái khác, chữa sai xong chỗ này thì lại phát
sinh lỗi chỗ kia, không bao giờ chấm dứt.
Sự sống là đa chiều, với sự gắn kết chặt chẽ với nhau và luôn biến động
không ngừng. Vì vậy không thể tìm giải đáp hoàn hảo cho một vấn đề, khi chưa
khám phá ra được nguyên nhân rốt ráo của tất cả các vấn đề trong cuộc sống. Thật
may mắn cho nhân loại, Đức Phật là người đã thấy ra toàn bộ sự thật và Ngài chỉ
ra rằng đáp án cho cuộc đời không thể tìm thấy ở bên ngoài, vì nó chỉ có trong
lòng mỗi người. Khi trở về nhìn lại chính mình, sẽ phát hiện ra tuy mỗi chúng
ta đều muốn cuộc sống được tốt hơn, hoàn hảo hơn, nhưng phải tốt hơn hoàn hảo
hơn theo ý mình mới được, vì vậy làm sao tránh khỏi phát sinh xung đột với quan
niệm hoàn hảo của người khác. Nhìn lại mình, chúng ta sẽ phát hiện ra những bài
toán khó mà mỗi người đang tự đặt ra cho mình dường như chỉ là một trò chơi,
chúng ta tự trói buộc mình vào hệ thống giá trị quy ước của xã hội, tự đặt cho
mình một chướng ngại rồi lại tìm cách vượt qua. Nhìn lại mình, rồi chúng ta
cũng sẽ phát hiện ra tu tập chỉ là quá trình tự điều chỉnh nhận thức và hành
vi, chúng xảy ra một cách tự động chứ không có một cái Ta nào cả, giống như khi
ngủ thì mũi vẫn tự thở, tim vẫn tự đập mà thậm chí khả năng tự động điều chỉnh
còn tốt hơn nhiều.
Học Đạo là như thế, là trở về không ngừng khám phá chính mình cho đến
khi mỗi người tự thấy ra nguyên nhân duy nhất phát sinh ra mọi vấn đề, mọi khổ
đau và phiền não mà họ đã phải gánh chịu qua biết bao kiếp sống, và lập tức
phát hiện Sự Thật tối hậu, thấy ra hạnh phúc viên mãn đang ngay đó nơi thực tại
hiện tiền.
Thầy Viên Minh
