TINH HOA GIÁO DỤC 26 (PHẦN 1)

PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC CHO TRẺ TRONG KỶ NGUYÊN MỚI, LỐI THOÁT CHO NỀN GIÁO DỤC HIỆN HÀNH

Mỗi người đều mang trong mình một hoặc vài năng tài, năng khiếu đặc biệt nào đó, nhưng có lẽ không phải ai cũng tin đó là sự thật. Bởi lẽ, họ chưa khám phá ra được tài năng thật sự của mình, mà chỉ mãi luẩn quẩn trong vỏ kén, luôn mặc định mình là một người bình thường không thể bình thường hơn. Mỗi người khi còn là một đứa trẻ, có ai biết rõ được năng tài, năng khiếu của mình là gì chưa? Chính lúc này, giáo dục là chìa khóa quan trọng giúp mở cửa tiềm năng của họ. Nhiệm vụ của giáo dục là hướng dẫn, chỉ đường để giúp các em nhận ra được năng lực bên trong của mình, sau đó tạo ra môi trường tốt nhất để các em phát triển nhằm thăng hoa thành tài năng thực sự, mang lại lợi ích cho bản thân và xã hội.

Tuy nhiên nền giáo dục thịnh hành trong quá khứ và còn đang phổ biến đến ngày nay vẫn chưa khai phá được năng tài và hỗ trợ phát triển cho con người một cách hiệu quả nhất. Cho nên dưới đây là những ý tưởng bổ sung, để chúng ta có thể áp dụng bù lấp lỗ hổng của giáo dục hiện hành.

I. ẤN TƯỢNG BAN ĐẦU LÀ YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH

Bạn hãy thử nghĩ, những đứa trẻ hiện nay có tâm lý muốn học thật sự hay bị ép học, hoặc học chỉ vì những cám dỗ khác? Bạn muốn con mình sẽ có thái độ như thế nào với việc học? Với tâm sinh lý của trẻ, đối với một số việc bạn không thể đòi hỏi trẻ tự giác mà thích học ngay được, cần phải có tác nhân kích thích ban đầu, đại khái gọi là “Quyến rũ”. Ở giai đoạn này trẻ thường rất tò mò, nên càng ngăn cấm thực hiện một điều gì đó trẻ càng muốn thực hiện và trẻ cũng rất thích làm theo người khác đặc biệt bạn cùng lứa tuổi.

Có lẽ nắm bắt được đặc điểm tâm lý này mà chuyên gia giáo dục sớm người Nhật Bản ông Shichida đã đưa ra một phương pháp giáo dục mang tính đột phá như sau: “Khi những phụ huynh gửi trẻ đến chỗ ông để học Piano thay vì như những giáo viên bình thường khác, ông không cho các em ngay lập tức vào việc luyện tập, ông cũng không chỉ trích, đánh mắng các em không nghe lời. Được biết, những đứa trẻ này trong khoảng một tuần đầu chỉ được ngồi nhìn các bạn học trước luyện tập, ngày nào cũng vậy, đến cuối buổi ông cho về mà không được đả động gì đến Piano, mặt dù có một số em bắt đầu muốn được luyện tập. Nhưng ông vẫn cứ cho các em chờ đợi đến một lúc nào đó mà ông thấy rằng sự ham muốn và kìm nén đã lên cao thì ông mới cho tiếp xúc với những nốt nhạc đầu tiên. Kết quả là những đứa trẻ theo học Piano chỗ ông đều yêu thích, hăng say tập luyện.”

Con người thường có khuynh hướng muốn đạt được những điều bị kìm chế, bị cấm đoán, hoặc khó đạt được. Nên để nuôi dưỡng tư tưởng trong tâm trí một người, bạn nên làm cho người đó thích thú sẵn sàng chào đón điều đó. Nhà văn, nhà tiểu thuyết, diễn thuyết người Hoa Kỳ Mark Twain cũng từng nói đến đặc điểm của tâm lý học hành vi này như sau: “Điều cấm đoán có sức mê hoặc đến nỗi khiến nó hấp dẫn không tả nổi”, ông Shichida đã vận dụng rất tốt yếu tố tâm lý này vào việc đào tạo năng tài, năng khiếu cho trẻ em.

Từ khi biết được phương pháp này, tôi cũng đã linh hoạt áp dụng rất thành công đối với việc tạo niềm yêu thích cho trẻ ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Đồng thời tôi đã phát triển thêm một bước mới, nền tảng phát triển của phương pháp này dựa trên nghĩa ám thị của chữ “chơi”. Mỗi người có thể lựa chọn những phương pháp khác nhau, hoặc áp dụng cùng một lúc nhiều phương pháp để hỗ trợ trẻ.

Cùng với phương pháp của ông Shichida cứ mỗi lúc tôi mong muốn trẻ làm một việc, hay hình thành thói quen tốt nào đó, tôi không nói theo cách mọi người hay dùng như: “Con phải đi tập thể dục; con phải quét nhà; phải đi học; phải học tiếng anh; ăn xong phải đi vứt rác”. Mà tôi nói theo cách mà trẻ muốn nghe, như là: “Con muốn đi chơi tập thể dục không? Con muốn chơi quét nhà cùng bố không? Con muốn chơi viết chữ không? Con muốn chơi hát tiếng Anh không? Con muốn chơi vứt rác vào thùng không?”

Tại sao lại nói như vậy? Khi nghe đến từ “chơi”, nó có nghĩa là sự vui vẻ và có sức lôi cuốn đối với các em. Vì vậy phản ứng đầu tiên của trẻ chắc chắn sẽ muốn tham gia, mặc dù có thể các em chưa biết gì, nhưng nghe chơi là thích rồi vì tạo ra ám thị tích cực cho trẻ.

Giáo dục bằng yêu thương, chứ không phải bằng sự ép buộc.

Trần Huy Toàn