BIẾT ƠN

Cuộc sống là một vòng tuần hoàn luân chuyển không ngừng với những quy luật tự nhiên. Quy luật ấy đôi khi là những định nghĩa trái ngược nhau về lẽ sống nhưng cũng liên quan mật thiết với nhau. Đó là ranh giới giữa cho và nhận. Trong cuộc sống nếu ta nhận được sự giúp đỡ từ người khác thì chắc hẳn cũng sẽ dành cho người đó sự tri ân, trân trọng. Nhưng có khi nào ta biết đến những con người đã hi sinh thầm lặng cho cuộc sống? Họ cũng mang đến cho chúng ta những thành quả lớn lao vậy, nhưng nó đâu phải là thứ gì xa xôi mà là những điều bình dị ta tưởng chừng như nhỏ bé. Bởi vậy, mỗi chúng ta hãy cho đi lòng biết ơn đối với những con người đã đóng góp và cống hiến trong thầm lặng.

Biết ơn là một hành động thiện lành trong cuộc sống. Biết ơn được hiểu như là lời cảm ơn phát xuất từ lòng chân và là lòng cảm tạ với tất cả những gì ta nhận được từ người khác.

Biết ơn giúp chúng ta vững bước hơn trong cuộc sống

Trong những tình huống khó khăn nhất, tâm chúng ta chùng xuống và các tâm lý tiêu cực thi nhau xuất hiện trên bề mặt ý thức. Làm như vậy ta chỉ làm cho nỗi đau tăng thêm lên một cách không cần thiết mà thôi. Trong những tình huống đó, nếu chúng ta bình tâm nhìn lại để kịp nhận ra rằng những gì bản thân ta đang có là món quà vô giá để rồi ta khởi tâm cảm ơn tất cả. Sự mất mát để lại niềm đau nhưng đáng giá hơn là bài học vô thường sinh động mà cuộc đời ban tặng. Chúng ta hãy biết ơn điều này và với tâm lý biết ơn như vậy, đau thương mất mát chắc chắn được chữa lành. Người biểu hiện lòng biết ơn đối với người khác cũng có nghĩa rằng mình đang dành cho người ấy một sự ghi nhận và hỗ trợ tinh thần, ngầm đồng ý rằng việc người ấy làm cho ta là có ý nghĩa. Điều này tạo cho người ấy niềm tin rằng việc mình làm là đúng từ đó khởi tâm hoan hỷ, tinh thần phấn chấn hơn và sống bình an hơn. Nếu mỗi người thực hành biết ơn thường xuyên, chúng ta sẽ nhận ra những thay đổi, mới mẻ trong ta và trong cuộc sống. Đồng thời, chúng ta cũng cảm nhận được sự đóng góp của người khác vào sự thành công của bản thân mình dễ dàng hơn. Mỗi một bước tiến trên lộ trình tâm linh là mỗi cơ hội để chúng ta thể hiện tâm biết ơn của mình. Chính biết ơn là động cơ cũng như là nền tảng cho mỗi bước tiến trên con đường hướng thiện của bản thân chúng ta. Với sự biến đổi không ngừng của môi trường và cuộc sống, chúng ta cần điều chỉnh bản thân luôn luôn. Cứ mỗi lần thích nghi được với môi trường hay hoàn cảnh mới, chúng ta có cơ hội để cảm ơn tất cả để ta có thể vươn đến một nấc thang cao hơn, một trạng thái hài lòng mới được thiết lập trong quá trình tu tập.

Nhân lên giá trị làm người

Lòng biết ơn cũng phải được dạy dỗ và vun đắp. Con trẻ sẽ không thể biết ơn, nếu cha mẹ không dạy và không là tấm gương cho con về điều đó. Mỗi đứa trẻ sinh ra đều có tính thiện, chúng lớn lên thành người tốt hay xấu đều tùy thuộc vào sự nuôi dưỡng, dạy dỗ của gia đình, sự giáo dục của thầy cô và môi trường xã hội. Chúng ta không khỏi đau lòng khi  có những đứa trẻ không được dạy dỗ lòng biết ơn đã trở thành những kẻ bạc bẽo, vô nhân tính chửi mắng cha mẹ, đâm chết người thân, đánh thầy, giết bạn… Dù đó là những hành vi của một bộ phận nhưng cũng là bài học cảnh tỉnh cho mỗi chúng ta. Đức Phật dạy được sinh làm người là một phước báu lớn. Bởi vì trong muôn loài thì con người có nhiều tình thương yêu và hiểu biết hơn các loài khác. Được dạy dỗ lòng biết ơn là chúng ta đã biết hướng thiện, biết làm người. Biết ơn là nét đẹp truyền thống của người Việt Nam trong cuộc sống hay trong ứng xử hàng ngày chúng ta hãy chăm cho hoa hồng tỏa hương thơm ngát, để cỏ dại không thể lan nhanh mỗi ngày. Để lòng biết ơn là phước quý của con người thì cha mẹ hãy dạy dỗ lòng biết ơn đối với con của mình và hãy dạy chúng biết ghi nhận những gì người khác dành cho mình. Cảm ơn, ghi nhận để rồi bản thân mình biết làm việc thiện, biết yêu thương, chia sẻ. Lòng biết ơn không chỉ biết nhận, biết cho và không đơn thuần là vay, là trả mà nó chính là biết nhân lên những giá trị quý báu của con người.

Biết ơn giúp chúng ta đối xử tốt với mọi người

Trong Phật giáo, biết ơn là khái niệm dùng để chỉ cảm giác mang ơn và có ý muốn đền ơn khi chúng ta thọ nhận một hành vi tốt từ một người nào đó. Hình thức đền ơn căn bản và quan trọng nhất liên hệ đến việc chu toàn bổn phận của người con đối với cha mẹ và trái lại, bất hiếu với cha mẹ là một trong những tội ác lớn nhất của con người. Do đó, người biết ơn là người thực hiện hành vi đền ơn với tất cả như một người con làm tròn bổn phận đối với cha mẹ hay ít ra là xem tất cả như người thân của mình. Cách đền ơn toàn tâm toàn ý như vậy đáng được thực hành và nhân rộng trong cộng đồng xã hội. Mỗi người đều nên khởi tâm biết ơn người khác như một bổn phận báo đền công ơn thọ nhận trong cuộc sống. Do đó trong các mối quan hệ xã hội thì quá trình cho nhận được thiết lập và thường xuyên diễn ra thì sự thương yêu, tôn trọng và sẵn lòng làm tất cả những gì tốt đẹp cho người khác là việc làm tất nhiên của những con người biết suy nghĩ và quán chiếu. Cuộc sống là một mạng lưới mà mỗi người là một mắt xích. Do vậy chúng ta thọ ơn không chỉ với những người thân hay những người mình trực tiếp có được lợi ích về vật chất hay phi vật chất. Trong hàng ngàn các mối quan hệ chằng chịt và phức tạp, trực tiếp cũng như gián tiếp thì chúng ta thọ ơn ngay cả những người xa xôi mà chúng ta chưa hề quen biết.

Chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc khi nói lời cảm ơn ai đó

Một sự thật rằng chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc khi nói lời cảm ơn ai đó hoặc đón nhận lời cảm ơn từ người khác. Chúng ta sẽ phấn chấn khi có ai đó nói rằng, chính mình làm cho họ thay đổi theo hướng tích cực và họ biết ơn về điều này. Bản thân mỗi người cũng xúc động không kém khi mình đang gặp việc rắc rối thì có người tự nguyện tạm gác lại việc của họ để lăn xả vào cuộc giúp mình mà không tính toán so đo. Cảm giác phấn chấn ấy có mặt vì chúng ta thấy việc mình làm đem lại lợi ích thiết thực cho người khác. Cảm giác xúc động ấy là biểu hiện lòng biết ơn của chúng ta dành cho người trải lòng chia sẻ trong lúc mình cần nhất. Trong cả hai trường hợp thì  biết ơn và được biết ơn đều đem đến cho chúng ta niềm vui, tâm lý an ổn và có cảm xúc cân bằng hơn. Khi chúng ta nhận được lợi ích từ công sức và thiện chí của người khác dành cho mình tâm niệm biết ơn có mặt và khi ấy chính ta trở nên tử tế hơn vì hiểu rằng không lúc này thì lúc khác, không cách này thì cách khác chúng ta đã, đang hoặc sẽ mang ơn mọi người. Ý niệm này giúp chúng ta sống tử tế hơn với tất cả mọi người.

Biết ơn giúp chúng ta tận tụy hơn trong công việc

Tấm gương sinh động nhất về sự tận tụy trong công việc là Đức Phật. Sau khi thành đạo việc đầu tiên của Đức Phật là thể hiện lòng biết ơn đối với cây bồ đề đã che mưa chắn nắng cho Ngài trong suốt thời gian Ngài tu tập cho đến khi chứng nghiệm đạo quả giác ngộ. Nhiều sử liệu kể lại rằng sau khi hưởng pháp lạc giải thoát Ngài dành một tuần để đứng trước cây bồ đề, nhìn về gốc cây với ánh mắt tri ân. Ngài thể hiện lòng biết ơn giáo pháp mà Ngài vừa tìm được một cách thiết thực nhất là tìm phương pháp để chuyển tải pháp giải thoát đến số đông dân chúng vốn nhiều tầng lớp với đủ các trình độ khác nhau. Khi đã tận tâm tận lực tìm được phương pháp truyền đạt hiệu quả thì Ngài bắt đầu cuộc hành trình hoằng truyền giáo pháp, một hành trình đền ơn không có điểm dừng, biết ơn và dốc lòng tận tụy sống một cuộc đời đem lại lợi ích cho mọi người để đền ơn là đặc tính tự nhiên của bậc trí. Người trí thực hành lòng biết ơn và đền ơn trong tinh thần phục vụ như một bản năng, một bổn phận. Với trí tuệ siêu phàm và tâm từ rộng lớn người trí rõ biết và cảm nhận được những lợi ích có được từ con người và cuộc sống xung quanh. Nếu không cảm nhận được điều này từ bản chất việc phát khởi tâm biết ơn là một điều không phải dễ dàng và càng khó hơn là thể hiện tâm biết ơn đó bằng sự tận tụy và hết lòng trong công việc.

Biết ơn giúp chúng ta thực hành pháp bố thí tốt hơn

 

Chính vì muốn nuôi dưỡng tâm niệm biết ơn các thành phần xã hội trong cộng đồng để tiến bộ và từng bước hoàn thiện nhân cách của mình, Đức Phật dạy các đệ tử của Ngài cần phải bố thí như là biểu hiện của lòng biết ơn. Mình biết nhận từ người khác và có được lợi ích từ sự thọ lãnh này thì cần phải khởi tâm ban tặng như một quy luật của cuộc sống. Người xuất gia bố thí pháp, người cư sĩ tại gia cúng dường tài vật là việc làm nhằm tạo cho đôi bên ý thức được cuộc sống do duyên nhau mà tồn tại trong quan hệ cho nhận trực tiếp giữa người xuất gia và tại gia, qua đó thể hiện và nuôi dưỡng tâm niệm biết ơn. Mỗi người nương vào pháp bố thí này như một bài thực hành căn bản để khởi niệm biết ơn dễ dàng hơn đến với những người không tham gia vào vòng cho nhận trực tiếp. Từ ý niệm biết ơn trong quan hệ cho nhận thì mỗi người chúng ta tự nhắc nhở mình phải biết cho đi để xứng đáng với những gì mình đang nhận lại từ cuộc đời này. Với tâm niệm biết ơn như vậy chúng ta nên có trách nhiệm với nhau hơn, mở rộng khối óc và đôi tay, sẵn sàng thực hành bố thí trong tinh thần món vay món trả phải đồng.

Biết ơn giúp chúng ta hài lòng với cuộc sống thực tại

Khi thấy mình là kẻ thọ ơn chúng ta dễ dàng có cảm giác hoan hỷ chấp nhận và có tâm lý hài lòng với những gì mình đang có hay vị trí mình đang làm. Cảm giác này hoàn toàn chủ quan và mang tính tương đối. Cùng trong một điều kiện sống, người hài lòng thì cảm nhận được hạnh phúc, an lạc nhưng người không hài lòng thì cảm nhận sự đau khổ và bất an. Cùng trong một môi trường, không gian sống nhưng khi này chúng ta hài lòng, lúc khác chúng ta lại không vừa ý. Với vật chất thế gian con người chỉ có được trạng thái hài lòng tạm thời mà thôi. Tâm chao đảo mất cân bằng do tham đắm và bám víu vào những gì chúng ta ưa thích, từ chối và đẩy ra những gì chúng ta không ưa thích khiến chúng ta khó có được sự hài lòng lâu bền. Chỉ khi nào biết trân quý những gì chúng ta đang có, đang sử dụng với ý niệm biết ơn thì chúng ta mới dừng tâm đòi hỏi và tìm cầu để sống một cuộc đời trọn vẹn với thực tại. Thường xuyên thực hành biết ơn sẽ giúp chúng ta có cuộc sống hạnh phúc, vui vẻ và an lành. Người không hài lòng với những gì mình đang có thì không thể ý thức được rằng mình đang thọ ơn người khác. Do vậy, thay vì khởi niệm biết ơn thì họ chỉ có thể khởi tâm phàn nàn. Biết ơn đơn giản là có cảm giác mình là người thọ lãnh và ghi nhận giá trị của những gì mình nhận được từ con người và cuộc sống. Ý niệm biết ơn là mạch máu làm tươi nhuận con tim nuôi dưỡng khối óc và tưới tẩm tâm hồn chúng ta. Có rất nhiều cơ hội để chúng ta có thể khởi tâm cảm ơn người khác. Với cảm nhận đầy đủ về những gì mình đang có và những gì mình đang trải qua đủ để chúng ta khởi niệm biết ơn. Thân thể, vóc hình chúng ta sở hữu trong kiếp sống này đủ để nhắc chúng ta khởi niệm cảm ơn những gì cuộc đời ban tặng. Từ trong ý niệm biết ơn chúng ta biết cách sử dụng những gì mình đang có để đem lại lợi ích cho chính mình và cho người để có thể sống một cuộc đời đáng sống. Đây là cách thể hiện tinh thần biết ơn và đền ơn một cách thiết thực nhất.

Biết ơn giúp chúng ta bớt đi ý tưởng chấp ngã, mở rộng tâm hồn

Một lợi ích nữa là khi chúng ta biết khởi niệm biết ơn thì ý niệm chấp ngã của chúng ta vơi dần. Bằng cách thực hành biết ơn ta ý thức rõ ràng rằng ta đơn giản chỉ là một phần không thể tách rời của một bộ phận lớn hơn. Càng ý thức rõ ràng về mối quan hệ duyên sinh giữa mình và thế giới lớn hơn bên ngoài, chúng ta càng trở nên khiêm tốn hơn thấy mình bé nhỏ lại và phụ thuộc nhiều vào thế giới chúng ta đang sống. Bớt đi ý niệm chấp ngã không có nghĩa là ta đánh mất mình mà là biểu hiện về sự trưởng thành của nhận thức là sự trưởng thành về khả năng giữ tâm thăng bằng và an lạc nhờ vào tâm niệm biết ơn. Biết ơn giúp cho chúng ta có niềm tin nhiều hơn trong các mối quan hệ  và giúp ta cảm nhận được những gì mình thọ nhận từ người khác để dễ dàng khởi niệm đền ơn. Lưu tâm đến cái tốt, cái đẹp thì những tâm niệm và hành động tốt đẹp dễ dàng phát sinh và chúng ta có thể nhân rộng những điều thiện lành trong cuộc sống và rộng dần ra từ nơi mình sinh sống. Với tâm rộng mở trong tinh thần biết ơn thì mỗi người dễ tha thứ hơn, nhờ đó các vết đau tâm lý dễ chữa lành hơn. Tha thứ là chìa khóa để chữa lành vết thương tâm lý và cảm xúc đồng thời tha thứ chỉ có thể làm được khi khởi lên ý niệm biết ơn. Trong đau buồn mà vẫn thấy mình được chứ không mất, chúng ta mới có thể khởi niệm biết ơn và dễ dàng tha thứ. Tha thứ có thể thuần túy diễn ra từ trong ý niệm thông qua trị liệu, thiền định hay thực hành tâm từ bi và sẵn lòng cảm thông đối với tất cả mọi người. Tha thứ cho chính mình hay người nào đó là chất liệu nuôi dưỡng chúng ta trưởng thành hơn và chữa lành vết thương lòng nhanh hơn.

Lòng biết ơn không phải ai cũng có thể làm được

Trong xã hội ngày nay lòng biết ơn là truyền thống tốt đẹp từ đời xưa để lại. Mỗi người mỗi cá nhân cần phải nhận thức được điều này để cùng nhau xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Lòng biết ơn luôn mang một giá trị nhân văn sâu sắc như là tấm lòng giữa con người với nhau. Lòng biết ơn không chỉ là nói suông nhưng  cần thể hiện bằng hành động thì nó mới thực sự ý nghĩa. Như vậy chúng ta có thể thấy rõ lòng biết ơn luôn ở xung quanh cuộc sống của mình chỉ là ta không tinh tế để nhận ra mà thôi. Ai cũng có một cội nguồn để nhớ về để nâng niu và trân trọng. Nhưng lòng biết ơn không phải ai cũng có thể làm được. Có rất nhiều người đã chà đạp lên thành quả của xã hội, không coi trọng những gì mình đang có điều đó đồng nghĩa với việc không coi trọng thế hệ đi trước đã dựng xây và cống hiến. Ý thức ấy sẽ khiến cho họ càng ngày càng không biết nâng niu và trân trọng cuộc sống.

Biết ơn đem lại nhiều lợi ích từ cơ thể khỏe mạnh đến tâm lý ổn định, tinh thần sảng khoái và làm tươi mát cuộc sống nội tâm cũng như trong các quan hệ giao tiếp với người xung quanh. Nếu mỗi người chúng ta thường xuyên thực hành việc khởi niệm biết ơn thì ta sẽ có cái nhìn thực tế, rõ ràng và chính xác hơn trong cái nhìn duyên sinh về khả năng thực tế của bản thân, về sự góp phần của con người và môi trường mình sống và những sắc màu mình trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày. Qua lăng kính của biết ơn mọi vật sáng hơn, rõ hơn và cuộc đời trở nên đẹp hơn. Hãy thực hiện biết ơn mọi lúc mọi nơi và hạnh phúc theo đó nhân lên. Biết ơn giúp ta thấy được giá trị của chính mình và mang lại niềm lạc quan trong đời sống hàng ngày.

Diệu Hoa