CHA MẸ KHÔNG NÊN TRƯỞNG THÀNH THAY CON CÁI
Khi nhàn rỗi nói chuyện với các bậc
phụ huynh, tôi thấy bà mẹ nào cũng hào hứng kể về con mình, trong lời nói đều
hé lộ niềm hạnh phúc xen lẫn lo âu. Các mẹ đều hy vọng sắp đặt thật tốt cuộc đời
cho con cái, để đảm bảo cho con một đời yên ổn.
Nhưng cuộc sống tương lai của con
cái lại có nhiều khả năng bất định. Có thể chúng ta kiểm soát được lựa chọn của
chúng, đặt ra con đường cho chúng, nhưng chưa chắc chúng đã hạnh phúc vui vẻ.
Niềm vui từ nội tâm của con cái
có liên quan mật thiết đến thiên phú của bản thân
Nữ hoàng đấu kiếm người Ý là
Maria Valentina Vezzali. Khi mới 5 tuổi cô đã có hứng thú đặc biệt với môn thể
thao đấu kiếm. Cho dù Vezzali vô cùng yếu ớt, sắc mặt xanh xao, trạng thái thân
thể hoàn toàn không phù hợp với môn thể thao này, nhưng Vezzali vẫn kiên trì muốn
học.
Cha mẹ của Vezzali không hiểu kiếm
thuật, cảm thấy đó là “trò chơi không thể nào hiểu nổi”. Họ không ủng hộ
Vezzali theo nghiệp này, đặc biệt cha cô hết sức phản đối. Cho đến một hôm người
thầy đầu tiên của Vezzali phát hiện ra thiên phú của cô, đưa tay lên ngực thề với
cha Vezzali rằng sẽ đảm bảo Vezzali đứng trên võ đài Thế vận hội Olympic, cha của
Vezzali mới nghi hoặc đồng ý cho cô học kiếm thuật.
Sau này Vezzali tham gia Olympic
6 lần, đạt được 6 huy chương vàng 1 huy chương bạc và 2 huy chương đồng. Số huy
chương vàng và tổng số huy chương cô đạt đươc đứng thứ nhất trong lịch sử kiếm
thuật nữ giới. Nếu tính cả nam nữ, cô đứng thứ 3.
Vị trí thống trị của Vezzali ở
Cúp Thế giới cũng rất rõ rệt. Cô đạt chức quán quân 16 lần, trong đó 6 lần quán
quân cá nhân. 10 năm đầu của thế kỷ 21, kiếm thuật nữ thế giới chính là thời đại
của Vezzali.
Chính vì Vezzali kiên định với lựa
chọn của nội tâm mình, do đó chúng ta mới được chiêm ngưỡng nữ hoàng kiếm thuật
mà cả thế giới đều biết đến.
Giả sử cha của Vezzali cuối cùng
không tôn trọng sự lựa chọn của con, đồng thời chọn cho cô sự lựa chọn khác, thế
thì lịch sử Thế vận hội Olympic sẽ thiếu đi những chương truyền kỳ về nữ hoàng
kiếm thuật này, và chúng ta cũng không được chứng kiến cuộc đời rực rỡ của một
cá nhân có liên quan đến thiên phú và sự lựa chọn.
Chúng ta cần nhận thức được rằng,
học được cách tự chủ chính là một năng lực trọng yếu trong quá trình trưởng
thành của mỗi cá nhân.
Nhiều bậc cha mẹ sai lầm khi cho
rằng, con cái mình sau khi trưởng thành mới được tự chủ lựa chọn, mà đâu biết rằng,
tự chủ lựa chọn cần phải được bồi dưỡng ngay từ nhỏ. Ngoài ra, một số bậc cha mẹ
có thói quen bất kỳ sự việc gì của con cũng đều muốn tự mình làm thay, lo thay.
Làm như vậy chính là đã cắt giảm quyền lựa chọn của con cái.
Chúng ta nên tôn trọng ý nguyện nội
tâm của con cái, để chúng có môi trường trưởng thành tự do, bình hòa, giúp khai
mở năng lực tự khắc phục, tự sửa chữa, tự phân biện của bản thân, năng lực phục
hồi từ sai lầm.
Không nên lựa chọn quá nhiều cho
con cái
Lựa chọn cho con cái cũng là một
nghệ thuật, ví dụ khi hỏi con muốn mặc quần áo gì, thì nên hỏi: “Con muốn quần
áo màu đỏ hay màu xanh?”, không nên hỏi: “Con muốn quần áo màu gì?”, vì có thể
trẻ con sẽ chọn quần áo có màu sắc mà ở nhà không có, mà khi phụ huynh không thể
thuận theo lựa chọn của con trẻ thì sẽ khiến con cái mất tín nhiệm vào cha mẹ.
Tin tưởng trẻ có thể xử lý tốt việc
của mình
Nhiều bậc cha mẹ không giao quyền
tự chủ lựa chọn cho con, chính vì không có lòng tin đối với trẻ, sợ chúng sẽ
làm sai, cũng khiến trẻ em không có lòng tin với chính mình. Không nên thay trẻ
đưa ra các lựa chọn trong cuộc sống. Cần biết cách lắng nghe tiếng lòng của trẻ,
đồng thời tôn trọng suy nghĩ của trẻ, để trẻ đưa ra sự lựa chọn. Nhưng cần phải
để trẻ đưa ra kiến nghị hợp lý đồng thời người lớn phải có chỉ dẫn thêm.
Cho trẻ không gian phát triển tự
do
Trẻ cũng là cá thể độc lập, cũng
có quan niệm và phán đoán riêng. Có thể kinh nghiệm sống chưa đủ, có thể sẽ có
phán đoán sai lầm, nhưng những sai lầm đó có thể hiểu được, cũng là tất yếu, trẻ
cần từ những sai lầm đó mà rút ra bài học. Không có đầy đủ không gian phát triển
tự do, thì không có đầy đủ thực tiễn, sau này khi cần phải tự mình quyết định
thì rất có thể khoanh tay đứng nhìn bất lực. Dù sao thì con người không ai sinh
ra là đã có khả năng tự đưa ra quyết định đúng đắn được.
Không nên gây áp lực quá lớn cho
trẻ
Nếu trẻ có những lựa chọn không
thích hợp, cha mẹ có thể nhắc nhở. Sau khi lựa chọn, trẻ gặp phải khó khăn, thất
bại, sẽ gây ra mất tinh thần, cha mẹ nên giúp đỡ. Nhưng cơ hội như thế này cũng
không nên giúp hay chỉ bảo thái quá, để tránh gây áp lực quá lớn cho trẻ. Cha mẹ
có thể dùng kinh nghiệm và tri thức của mình một cách phù hợp giúp trẻ ra quyết
định. Trong khi giúp trẻ, cha mẹ phải cùng trẻ đưa ra lựa chọn, đây cũng là
cách thức giúp trẻ đưa ra quyết định.
Dạy trẻ nhận thức bản thân chính
xác
Nhà triết học cổ đại Hy Lạp
Socrates có câu danh ngôn: “Hãy nhận thức bản thân mình” để quyết định lựa chọn
khoa học. Trong quá trình trưởng thành của trẻ, cha mẹ nên giúp trẻ nhận thức bản
thân. Rất nhiều lúc khi đối diện với sự lựa chọn, có người không biết rốt cuộc
nên làm thế nào. Khi đối diện với những câu hỏi này của trẻ, cha mẹ cần phải học
cách giúp trẻ tự phát hiện bản thân, nhận thức bản thân.
Học cách ghi nhận lựa chọn của trẻ
Tính tự chủ của trẻ luôn luôn biểu
hiện ở sự lựa chọn, nhưng cha mẹ sợ trẻ lựa chọn sai, nên không dám giao quyền
để trẻ tự đưa ra lựa chọn. Nhưng nếu trước nay chưa từng cho trẻ quyền lựa chọn,
thì trẻ mãi mãi không học được cách lựa chọn, mãi mãi không có tính tự chủ. Nên
dạy trẻ từ nhỏ tự đưa ra sự lựa chọn. Cho dù lựa chọn của trẻ không giống với dự
liệu của cha mẹ, thì cũng không được dùng ý chí của mình mà tác động đến trẻ.
Cuộc đời của bản thân chúng ta,
thường là từ trong mất kiểm soát tìm được lối ra. Đã như vậy thì tại sao chúng
ta lại tước đoạt cơ hội tìm tòi của trẻ? Chúng ta nên để trẻ trong quá trình
trưởng thành trải nghiệm nhân sinh, học cách làm thế nào đưa ra sự lựa chọn.
Tương lai của trẻ sẽ có đủ các loại
lựa chọn, trẻ có niềm vui riêng, có con đường đời độc đáo riêng của mình.
Chúng ta chỉ cần tôn trọng, đồng
thời luôn luôn ở bên, luôn luôn chờ đợi và luôn luôn trông nom là đủ.
Nam Phương
