TINH HOA GIÁO DỤC 2 (TIẾP THEO)
CỐI LÕI
CỦA GIÁO DỤC, LÀ ĐÁNH THỨC TÌNH YÊU THƯƠNG
3.2. Nuôi dưỡng tình yêu thương thông qua lời hát ru, qua các
câu chuyện
Cùng lúc này, bạn chọn lọc những bài hát ru, câu chuyện phù hợp với từng
độ tuổi khác nhau đọc, kể cho trẻ nghe. Nếu như đối với đứa trẻ cần có cơm ăn
ngày ba bữa để nuôi dưỡng cơ thể vật lý này, thì việc nuôi dưỡng tâm hồn trẻ
thông qua những bài hát ru, những câu chuyện kể, để nuôi dưỡng tình yêu trong
các em cũng có ý nghĩa tương tự như vậy.
Với trẻ từ 0 đến 3 tuổi nên hát ru cho các em, đó là dưỡng chất tuyệt
vời để phát triển trái tim tâm hồn của mọi đứa trẻ. Phương pháp này có lẽ sẽ rất
lạ lẫm với người phương Tây, không phủ nhận họ có những cách nuôi dạy rất hiệu
quả, nhưng nuôi dưỡng kết nối trái tim lại không phải là điểm mạnh của họ. Ở Việt
Nam lại khác, những câu hát ru đã ăn sâu vào trong tiềm thức của bao thế hệ.
Khi mẹ hát cho con nghe da chạm da, mắt chạm mắt, hơi ấm tình người cộng hưởng
hơi ấm tình người, là sợi dây gắn kết tình mẫu tử thiêng liêng giữa mẹ và con,
là cách hiệu quả để nuôi dưỡng tình yêu thương trong trái tim con nhỏ và sự kết
nối trái tim đến trái tim. Bài hát Mẹ Yêu Con tác giả Nguyễn Văn Tý là một
trong vô số tác phẩm tiêu biểu như vậy.
MẸ YÊU CON
À ú ru hời ơ hời ru
Mẹ thương con con có hay chăng
Thương từ khi thai nghén trong lòng
Mấy nắng sớm chiều mưa ròng
Chín tháng so chín năm, gian khó tính khôn cùng
À ú ru hời ơ hời ru
Kháng chiến đã dành đất nước về cho đời
Bóng đất nước hình như bóng dáng con tôi
Ôm con ra mái hiên nhìn đàn chim rộn ràng hót
Giữa mùa xuân sẽ nhìn con sẽ góp phần
Tương lai con đẹp lắm
Mẹ hát muôn lần - A á ru hời ơ hời ru
-
Miệng con chúm chím xinh xinh
Như đài hoa đang hé trên cành
Khát nắng mới và sương lành
Lá thắm rung cánh tay ôm ấp lấy hòa bình
A á ru hời ơi hời ru
Nhớ những lúc mừng con lẫy rồi con ngồi
Thoáng thấy đó hình như bóng dáng bao người
Đang vươn lên đấu tranh ngày càng lớn ngày càng tiến
Bước càng nhanh mừng con biết đi rồi
Đi trên con đường mới
Mẹ ngắm con người - A á ru hời ơi hời ru
Trẻ từ 3 đến 5 tuổi lúc này tâm thức đã lên cao hơn, nên bố mẹ có thể
chuyển đổi hát ru sang những câu chuyện có nội dung ngắn, cốt truyện đơn giản,
thể hiện tình yêu thương, như vậy mới phù hợp tâm hồn trẻ thơ. Những mẩu chuyện
đó có thể nói về động vật, cỏ cây, hoa lá, nhằm phát triển tình yêu của các em
rộng ra muôn loài. Những hạt mầm yêu thương lan tỏa đi muôn nơi, không giới hạn,
các em sẽ biết rằng không chỉ con người mà bất kỳ sinh loài nào trên thế gian
cũng cần và cũng muốn được yêu thương. Mẹ yêu con hơn cả là một trong số rất
nhiều câu chuyện tiêu biểu, đáp ứng được những yếu tố kể trên và phù hợp với trẻ
trong giai đoạn này.
MẸ YÊU CON HƠN CẢ
Hổ con thở dài hỏi: “Mẹ yêu con nhiều chừng nào?”
Hổ mẹ đáp: “Mẹ yêu con hơn tất cả mọi thứ!” Mẹ có yêu con nhiều hơn
chuột yêu phô mai không?
Có chứ! Mẹ yêu con nhiều hơn cả.
Mẹ yêu con nhiều hơn gấu yêu mật ong không?
Có chứ! Mẹ yêu con nhiều hơn cả một chú thỏ bằng sô-cô-la.
Mẹ yêu con hơn chơi cầu trượt nước không?
Có chứ! Mẹ yêu con hơn cả một vòng tàu lượn.
Mẹ có yêu con nhiều hơn ông cướp biển yêu con tàu của ông ấy không?
Có chứ! Mẹ yêu con nhiều hơn cả chuyện lật bánh kếp.
Mẹ yêu con nhiều hơn gấu Bắc Cực yêu cái lạnh không?
Có chứ! Mẹ yêu con nhiều hơn cả yêu tinh yêu vàng.
Mẹ yêu con hơn sư tử thích gầm gừ không?
Có chứ! Mẹ yêu con nhiều hơn cả việc nhảy múa trên sàn.
Hổ con suy nghĩ một lúc rồi nở nụ cười hạnh phúc. Nếu mẹ yêu con nhiều
hơn cả chơi cầu trượt nước, hơn cả ngồi một vòng tàu lượn. Nếu mẹ yêu con nhiều
hơn cả sư tử thích gầm gừ. Và nhiều hơn cả việc nhảy múa trên sàn… Thì, ôi! Quá
là nhiều luôn! Hổ con vừa nói vừa cười khúc khích. Mẹ “cù” Hổ con một cái, làm
cậu ấy ngọ nguậy mãi!
Trẻ em từ 5 đến 7 tuổi, mẫu chuyện lúc này có thể dài hơn, phức tạp
hơn một chút, nhưng nội dung vẫn xoay quanh về tình yêu thương. Đồng thời phát
triển rộng ra hơn, khơi dậy trong tiềm thức đứa trẻ những phẩm chất tốt đẹp
trong con người, để hướng đến chân thiện mỹ thông qua những câu chuyện. Hơn nữa,
khi kể những câu chuyện có mang tính ẩn dụ về sự sống, tình cảm, tâm tư, sự
linh thiêng có trong mỗi hòn đá, cỏ cây, động vật, trẻ không chỉ cảm nhận bằng
các giác quan bên ngoài mà bằng cả những giác quan bên trong thông qua cảm xúc
và trí tưởng tượng.
Vào giai đoạn này của tuổi thơ, mọi cảm nhận chạm đến tâm hồn tiềm thức
của con sẽ dần thấm nhuần sự linh thiêng có trong vạn vật, làm tiền đề về sau
cho con người nhìn xuyên qua thế giới vật chất thấy được nền tảng tâm linh thực
sự trong đó. Đây là nói đến sử dụng những hình ảnh ngụ ngôn mà thế giới của cảm
quan cung cấp, nhằm đánh thức cảm xúc đối với những bí ẩn của thế giới tâm
linh. Sự tích hoa sen là một trong số rất nhiều câu chuyện phù hợp với tâm thức
trẻ thơ lúc này.
SỰ TÍCH HOA SEN
Ngày xửa ngày xưa, có lẽ là lâu lắm rồi, khi mà trên nhân gian chưa có
cả con người, cây cối hay chim muông. Mặt đất chỉ là một cõi âm u, hoang vắng,
chỉ có những sa mạc và đầm lầy.
Ngọc Hoàng Thượng đế trên trời một hôm nhìn xuống thấy vậy thì vô cùng
thương cảm, nên ngài bèn vào kho sự sống của Thiên đình lấy ra một rương đầy những
hạt giống, rồi cưỡi mây đi rải khắp nhân gian. Từ những hạt giống đầu tiên, mầm
xanh mới nảy nở sinh sôi thành hàng ngàn hàng vạn loài thực vật muôn màu muôn vẻ
như bây giờ. Có loài nhỏ bé mong manh như hoa như cỏ. Nhưng cũng có loài gai
góc hay to lớn vững chãi như xương rồng, cổ thụ.
Tất cả những hạt giống khi được Ngọc Hoàng rải xuống nhân gian thì đều
cố sức chen chân nhau giành lấy một địa điểm sinh trưởng thật màu mỡ và xinh đẹp.
Duy chỉ có một hạt giống nằm ở đáy rương nên rơi xuống trần gian sau cùng, khi
mà những hạt giống khác đã chọn cho mình một nơi lý tưởng. Nó tủi thân lắm, cứ
nương theo gió bay đi tìm, nhưng tìm mãi… mà chẳng có nơi nào cho nó dung thân.
Đến một ngày kia, nó bay đến một cái đầm hiu hắt và buồn tẻ đến đáng sợ. Hạt giống
chán nản định tiếp tục bay đi tìm nơi ở khác như mọi khi thì chợt nghe chiếc đầm
gọi mình.
Hạt giống ơi, xuống đây ở với tôi cho vui. Tôi sẽ cố hết sức để giúp bạn
nảy mầm sinh trưởng mà. Thế là hạt giống đánh liều đáp xuống chiếc đầm nọ. Ngay
lập tức, nó chìm xuống đáy bùn sâu tăm tối, những loài cây cỏ khác xung quanh
thấy vậy thì ra sức cười nhạo chế giễu hạt giống ấy. Nhưng rồi, mọi chuyện cũng
trôi vào quên lãng, không ai còn nhớ gì đến hạt giống ngày nào nữa. Chỉ có chiếc
đầm, âm thầm lặng lẽ từng ngày chắt chiu khoáng chất trong lớp bùn sâu, vun bón
cho một loài thực vật kỳ lạ đã nảy mầm từ hạt giống chậm chân.
Mùa đông lạnh lẽo đi qua, mùa xuân ấm áp lại về cây cối thi nhau đâm
chồi nảy lộc, kết nụ đơm hoa mà loài cây kỳ lạ sinh ra từ hạt giống kia vẫn
không có chút mảy may biến đổi gì.
Phải đến một buổi sớm tinh mơ mùa hè khá lâu sau đó, cây cối xung quanh
đầm mới được một phen kinh ngạc sững sờ khi giờ đây, phủ kín mặt chiếc đầm quen
thuộc của chúng là vô vàn đài hoa ngũ sắc rực rỡ nằm giữa những phiến lá tròn
xanh thắm đang tỏa hương thơm ngào ngạt. Ai mà tin được khi mới hôm nào, nơi đó
còn là đầm nước tanh bùn xấu xí đã mở lòng đón nhận một hạt giống chậm chân rơi
rớt. Loài hoa ấy chính là hoa sen.
Cho tới một ngày kia, có một nàng tiên không biết từ đâu đến ngồi khóc
bên đầm sen nọ. Các loại cây xúm xít cạnh nàng dò hỏi cớ sự. Thì ra, nàng tiên ấy
chính là ngọc nữ hầu hạ Vương Mẫu nương nương trên trời, trong lúc ngồi dệt vải
nhuộm áo cho Vương mẫu đã bất cẩn làm đổ hết số màu thuốc, sợ Vương Mẫu trách tội
nên trốn xuống trần gian.
Mọi loài vật lấy làm ái ngại cho tình cảnh éo le của tiên nữ nhưng không
biết phải làm gì để giúp được nàng. Giữa hồi rối trí ấy, bỗng nghe có giọng nói
từ dưới đầm nước vọng lên. Là hoa sen đã lên tiếng: “Tiên nữ ơi, hãy lấy màu
trên người của tôi đi này!”
Lấy màu của người ư? Ôi, ngũ sắc óng ánh thật là đẹp. Vương Mẫu mà thấy
bộ áo của mình được nhuộm những màu như vậy chắc sẽ hài lòng và tha lỗi cho ta
ngay. Nhưng… nàng tiên bỗng buồn bã cúi đầu. Lấy hết màu sắc thì ngươi sẽ xấu
xí lắm, ta không nỡ làm vậy đâu.
Không sao, tiên nữ cứ lấy màu của tôi đi. Hoa sen ra sức thuyết phục
nàng tiên. Cuối cùng ngọc nữ cũng xiêu lòng, lấy ngũ sắc của hoa sen rồi bay về
trời, không quên tạ ơn rối rít. Thế là hoa sen của chúng ta chỉ còn lại một màu
xám xịt xấu xí trông thật thảm hại. Nhưng nó không buồn nhiều vì biết mình vừa
làm được một chuyện tốt.
Lại nói về ngọc nữ, sau khi trở về thì luôn day dứt băn khoăn vì tấm
lòng cao thượng của hoa sen. Nàng quyết định đi tìm Vương mẫu để nói hết đầu
đuôi sự thật và nhờ người giúp hoa sen có lại vẻ đẹp ngày nào. Vương Mẫu bày
cho ngọc nữ một cách để trả ơn. Ngọc nữ nghe xong tức tốc hạ phàm tìm lại chiếc
đầm nước nọ. Khi đến nơi, nàng rút chiếc kim thêu ra đâm vào đầu ngón tay cho
chảy máu, dùng chính những giọt máu đỏ hồng ấm áp ấy nhỏ lên từng đóa hoa sen một.
Vậy là kể từ ngày ấy, tuy hoa sen chỉ còn một màu hồng phấn dịu dàng,
không còn kiêu sa rực rỡ như lúc đầu. Nhưng màu hồng tinh khôi ấy mới chính là
màu đẹp nhất dành cho hoa sen. Loài hoa đẹp nhất và có tấm lòng thanh cao trong
sáng nhất trên đời.
Bằng trái tim biết yêu thương, có thể làm nên tất cả.
Trần Huy Toàn
